Galette des rois, her yıl ocak ayında fırın ve pastane raflarında yerini alan geleneksel bir Fransız hamur işidir. Ayrıca Belçika, İsviçre, Lübnan gibi pek çok diğer ülkede de severek tüketilmektedir.
Milföy hamurundan yapılan çöreğin içinde, badem ile hazırlanmış pastacı kreması frangipane bulunur. Artık marketlerde dahi rastladığımız bu çörek, iyi bir pastaneden alındığında daha lezzetli olacaktır. Elbette evde yapmak da seçenekler arasındadır.
Galette des rois nasıl okunur?
Yemek kadar, bu turtayı Fransızca orijinaline uygun telaffuz etmek de önemlidir. Fransızcada bu leziz tatlı /ɡa.lɛt de ʁwa/ (galet de ruwa) şeklinde telaffuz edilir. Tam olarak okunuşunu sesli olarak dinlemek isterseniz sizi bu linke alalım!
Galette des rois nasıl yapılır? İşte leziz bir galette des rois tarifi!
Galette des rois için gerekli malzemeler: 2 adet yufka hamuru, 100 gram tereyağı, 100 gram şeker, 100 gram öğütülmüş badem, 2 adet yumurta, 1 tatlı kaşığı badem aroması, 1 adet fasulye veya küçük bir oyuncak.
Hazırlanışı:
Tereyağını ve şekeri krema haline gelinceye kadar çırpın. Öğütülmüş bademi, yumurtaları ve badem esansını ekleyip karıştırın. Bir yufka hamurunu fırın tepsisine yerleştirin ve hazırladığınız karışımı üzerine yayın. Fèveyi karışımın bir kısmının içine gizleyin. İkinci yufka hamuru (pâte feuilletée) ile kaplayın ve kenarlarını iyice yapıştırın. Son olarak üzerine desenler vermeyi unutmayın. 200 derecede 30 dakika boyunca pişirin. Bonne dégustation !
Galette des rois nasıl kesilir?
Kralların turtası (galette des rois), genellikle yanında kartondan bir kral tacı ile beraber satılır. Ev halkıyla veya arkadaş çevresiyle beraber toplanılır; çörek, kişi sayısı kadar dilimlere ayrılır. Yaşı en küçük olan kişi, ilk olarak hangi dilimin kime servis edileceğine karar verir. Çöreği yerken dikkatli olmak gerekmektedir çünkü çöreğin içine saklanan küçük porselen bakla (veya herhangi bir figür), “fève”, sizin diliminize denk gelebilir! Figürü bulan kişi, o günün kralı/kraliçesi ilan edilir ve ardından tacı takmaya hak kazanır.
Galette des rois ne zaman yenir? Bademli turtanın tarihine göz atalım!
Aslında bu geleneğin kaynağıyla ilgili kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Yine de en yaygın inanış, Hristiyanlıktaki Epifani Bayramı’na tekabül eder.
Epifani, Hz İsa’nın mesih olduğunu müjdeleyen yıldızın belirmesiyle üç kralın peygamberi ziyaret edip vaftiz ettiği gün olarak kabul edilir. Katolikler tarafından 6 Ocak’ta, Ortodokslar tarafından ise 19 Ocak’ta kutlanır. Ayrıca Hristiyanlıktaki en eski bayramlardan biri olduğu söylenmektedir. Yine de, bahsedilen kralların hikayeleri belirsizliğini korumakta ve tarihçilere göre farklılık göstermektedir. İncil’de ise konuyla ilgili kesin bir anlatım yoktur. Üç kralın isimlerinin ise Melchor, Gaspar ve Baltasar olduğuna inanılmaktadır.
Gelenek, Romalıların Satürnalia Bayramı ile de birtakım benzerlikler göstermektedir. Satürnalia Bayramı boyunca, efendiler ve köleler arasındaki statü farkı tamamen ortadan kalkmaktaydı. Herkes aynı masanın etrafında beraber yiyip içerek kış mevsimini kutlardı. Kutlamalar esnasında, köleler arasından seçilen bir kişi ise 1 günlüğüne kral olur ve asıl kralın aksesuarlarını takabilirdi.
Kralların turtasına saklanan fève: Turta içine konan minik figürler!
1311 yılına kadar uzanan bu gelenekte; çöreğin içine, yeniden doğuşun sembolü olan gerçek bir bakla tanesi koyuluyordu. Baklayı bulan kişi, masadaki herkese içki ısmarlamak zorundaydı. Söylentilere göre, eğer baklanın denk geldiği kişi içki ısmarlamak istemezse baklayı yutar ve kimseye söylemezdi. Bu nedenle 19. yüzyılda gerçek baklanın yerini, yutmanın oldukça zor olacağı porselen bakla aldı. Günümüzde de bakla yerine çeşitli figürler kullanılıyor.
Fransız kültürünün önemli bir parçası olan galette des rois, Fransa’da her yıl yaklaşık 30 milyon civarında tüketilmektedir. Ev, okul, işyeri gibi çeşitli ortamlarda aile ve arkadaşlarla bir araya gelmenin eğlenceli ve lezzetli bir yolu olarak görülüyor. Fırın ve pastanelerin de bu meşhur çörek sayesinde ocak ayı boyunca cirolarını %30 ila %40 oranında artırdıklarını bilinmektedir.
Élysée Sarayı’nda galette des rois geleneği
Bu geleneğe Cumhurbaşkanlığı Sarayı da her yıl özenle hazırlanan dev bir çörek ile iştirak eder. Ancak tek bir farkla: Saraydaki turtaya kralı tayin eden porselen bakla konmaz. Bunun gerekçesi ise sembolik dahi olsa “kral/kraliçe” figürünün cumhuriyetin değerleri ile bağdaşmadığı düşüncesidir. Dolayısıyla, Cumhurbaşkanı’na ev sahipliği yapan sarayda kimse kral olamamaktadır.
Fransa’nın farklı bölgelerinden bademli turta örnekleri
Galette des rois traditionnelle/parisienne : En sık rastladığımız geleneksel kral çöreği.
Dunkerquoise : Adını Fransa’nın kuzeyindeki Dunkirk şehrinden alan bu çeşidin içinde rom aroması kullanılıyor.
Franc-comtoise : Şeker ve tereyağ açısından daha zengin olan franc-comtoise çeşidi ise Besançon bölgesinde tüketilir. Portakal çiçeği veya rom ile tatlandırılabilir.
Bretonne : Bu tarif ise Fransa’nın en batısından, Breton bölgesinden geliyor. Milföy hamuru ve bademli krema kullanmadan hazırlanıyor ve diğerlerine göre daha sert, kıtır bir kıvama sahip.
Provençale : Güneyden gelen bu tarif ise ezberleri bozuyor. Meşhur Brioche ekmeğinin portakal çiçeğiyle tatlandırılıp kuru meyvelerle süslenmiş hali diyebiliriz.
