14 Temmuz, Fransa’da Ulusal Bayram olarak kutlamaktadır. Bu tarih, 6 Temmuz 1880’deki Üçüncü Cumhuriyet döneminde resmen bayram olarak kabul edilmiştir. Paris milletvekili Benjamin Raspail’in önerisiyle çıkarılan yasa, “Cumhuriyet, 14 Temmuz’u yıllık ulusal bayram günü olarak kabul eder” ifadesini içermektedir.
Peki 14 Temmuz tarihi hangi tarihi olaya işaret eder? Bu yazımızda, 14 Temmuz tarihinin tekabül ettiği iki önemli olayı ele alacağız.
14 Temmuz 1789 Bastille Baskını ve 14 Temmuz 1790 Federasyon Şenliği.
Fransa’da Neden 14 Temmuz Tarihi Seçildi?
14 Temmuz’un ulusal bayram olarak seçilmesi 19. yüzyılda birçok tartışmaya neden olmuştur. Alternatif tarihler arasında Etats Généraux’nun (Genel Zümreler Meclisi) açılış günü olan 5 Mayıs ve imtiyazların kaldırıldığı gün olan 4 Ağustos da önerilmiştir. Ancak buna rağmen, 14 Temmuz’a tekabül eden önemli olaylar ağır basmış ve bu tarihte karar kılınmıştır.
14 Temmuz 1789: Bastille Baskını
1789 Haziran ayının sonunda, Fransa’nın sosyo-ekonomik yapısını oluşturan üç zümre, Kurucu Millet Meclisi’ni oluşturmak üzere bir araya gelmiştir. Bu üç zümreyi şu şekilde sıralayabiliriz:
- Soylular (asiller) veya bir başka deyişle, “Kılıçlılar”
- Ruhban sınıfı (cübbeliler), yani din adamları
- Ve “Tiers État” adı verilen “Üçüncü Zümre”. Bu kesim, Fransa’da var olan ve devrim sonrası söz hakkı elde eden üç toplumsal tabakadan biridir. Bu tabakada burjuvalar, zanaatkarlar, köylüler ve işçiler bulunuyordu.
Kral XVI. Louis’nin başbakanı Jacques Necker, Üçüncü Zümre’nin meclisteki temsilinin demografik önemine göre olması gerektiğini savunmuştur. Bu karar, azınlıkta olan ancak güçlü konumdaki soylular ve ruhban sınıfı tarafından hoş karşılanmamıştır. Necker’in görüşü bir ihanet olarak değerlendirilmiş ve kral, soyluların baskısıyla 11 Temmuz 1789’da bakanını görevden almıştır.
Aynı zamanda, Paris ve çevresinde, kraliyet birliklerinin halka müdahale edeceğine dair söylentiler yayılmıştır. Parisliler sonunda örgütlenmeye ve silahlanmaya karar vermiştir. 14 Temmuz sabahı, Parisliler önce Invalides’ten silah almış, ardından barut almak için Bastille’e yönelmiştir.
Hatırlatmak gerekir ki, Bastille o dönemde sembolik öneme sahip bir mekandır. Siyasi suçluların mahkum edildiği bu hapishane, ayaklanmacılar tarafından özellikle seçilmiştir. Bu sayede hapsedilen düşünce özgürlüğü yeniden özgür bırakılacak ve Cumhuriyetin sloganlarından olan “Özgürlük” daha yüksek sesle haykırılacaktır.
Bir parantez daha açalım. Bastille Baskını, Fransa’da vatandaşlık mülakatında mutlaka sorulan soruların başında yer almaktadır. Bu nedenle bu temel bilgileri bilmekte yarar olacağı düşüncesindeyiz. Mülakata ilişkin detaylı okumayı sayfamızdaki yazıdan yapabilirsiniz.
Konumuza dönelim. Vali’nin kalabalığa ateş açma emri vermesiyle çatışma başlamıştır. Sonuç olarak bu olay “Bastille Baskını (Prise de la Bastille)” adıyla tarih sahnesinde yerini almıştır. Bastille’in ele geçirilmesi, mutlak monarşinin sonunun başlangıcının sembolü haline gelmiştir.
1790: Fransa’da İlk Federasyon Şenliği
14 Temmuz 1790, Bastille Baskını’nın ilk yıldönümünü işaret etmektedir. Bastille Baskını’ndan sonra kurulan yerel milis güçleri federasyonları, bu yıldönümünü Federasyon Şenliği ile kutlamıştır. Temsilciler, kendi bölgelerinin bayraklarıyla Bastille Meydanı’ndan, bugün Eyfel Kulesi’nin etekleri olan Champ-de-Mars’a kadar yürümüşlerdir.
Kral XVI. Louis ve Kraliçe Marie-Antoinette’in huzurunda bir ayin düzenlenmiştir. Tarihte Federasyon Şenliği, yeniden sağlanan birliği kutlamaktadır.
14 Temmuz Askeri Geçit Töreni Geleneği
14 Temmuz’daki ilk askeri geçit töreni 1880 yılında Longchamp Hipodromu’nda gerçekleştirilmiştir. Bu törenin amacı, halk ve ordu arasındaki bağı vurgulayan bir etkinlik ve kutlama düzenlemekti.
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, 14 Temmuz 1919’da, askeri geçit töreni Champs-Élysées’de yapılmıştır. Bu tarihten itibaren geçit töreni, savaşçıları onurlandıran bir etkinlik haline gelmiştir. 1970’lerde tören yeri değişiklik gösterse de, Champs-Élysées yeniden geçit töreninin ana mekanı olmuştur. Ancak 2024 yılında, Paris Olimpiyat Oyunları nedeniyle tören Avenue Foch’ta gerçekleştirilecektir.
Defilede Fransız kara, deniz ve hava kuvvetlerinin yanı sıra itfaiye ve jandarma gibi diğer devlet birimleri de temsil edilmektedir. Ayrıca Covid döneminden bu yana sağlık çalışanları da bu askeri defilede yer almaktadır. Geleneksel olarak 14 Temmuz kutlamalarına Cumhurbaşkanı tarafından yapılan bir konuşma ile başlanır ve havaya çizilen Fransa bayrağı ile göstericilerin milli duyguları kabartılır.
Bu tarih, Fransa’da ve dünyadaki Fransa temsilciliklerinin katılımıyla tüm dünya genelinde büyük bir coşkuyla kutlanmaktadır. Havai fişek gösterileri ve konserler yapılmakta, Fransa tarihine “Özgürlük-Eşitlik-Kardeşlik” sloganını kazandıran ve monarşiye son veren Fransız devrimi anılmaktadır.
Kutlamalar henüz yeni başlamışken, sizleri Fransa’nın Ankara Büyükelçiliği tarafından verilen resepsiyondaki eğlenceli görüntüler ile baş başa bırakalım. Saray bahçesindeki kutlamalar esnasında katılımcılar bu yıl Erik Dalı ile doyasıya eğlendiler.
