George Perec… Sıra dışılıkların yazarı, edebiyatı oyunsu bir edayla yeniden keşfetme ustası, İkinci Dünya Savaşı’nın içinde büyüyen ve yaralanan bir ruh. Edebiyatın ayak basılmamış arazilerini arayıp bulmasının yanı sıra Perec, şahsi hayat hikayesini de eserlerine yansıtmasıyla dikkat çeker ve okuyucusunu derinden etkiler.
Perec’in 1981’de katıldığı Mi-fugue, mi-raisin adlı radyo programının “Ölmeden Önce Yapmak İstediğim Elli Şey” adlı sesli serisi için oluşturduğu bu metin daha sonra daktilo edilmiştir. Georges Perec, “ölmeden önce her şeye rağmen yapmalıyım bunları diyor” ve sıralamaya başlıyor.
(Özgün metninin bugün George Perec Vakfı’nda saklandığı bu liste, Aysel Bora tarafından tercüme edilmiştir.)
Önce yapılması çok kolay şeyler var, hemen bugün yapabileceğim şeyler, mesela
Seine’deki gezinti tekneleriyle bir tur atmak
Sonra azıcık daha önemli şeyler, karar vermeyi gerektiren şeyler, kendi kendime, eğer yaparsam hayatımı daha kolaylaştıracaklarını söylediğim şeyler, mesela
Neden sakladığımı bilmeden sakladığım bazı şeyleri atmaya karar vermek
Ya da
Kütüphanemi kesin olarak düzenlemek
Bazı elektrikli ev aletleri edinmek
Ya da
Sigarayı bırakmak (bırakmak zorunda kalmadan önce)1
Sonra daha derin bir değişiklik arzusuna bağlı şeyler, mesela
Tamamen farklı bir biçimde giyinmek
Otelde yaşamak (Paris’te)
Köyde yaşamak
Gidip oldukça uzun bir süre büyük bir yabancı şehirde yaşamak (Londra)
Sonra zaman ve mekan hayallerine bağlı şeyler var. Bunlar epeyce:
Ekvator çizgisinden ve tarihin değiştiği çizgiden geçmek
Kutup dairesinin ötesine gitmek
“Zamandışı” bir deneyim yaşamak (Siffre gibi2)
Denizaltıyla yolculuk etmek
Uzun bir gemi yolculuğuna çıkmak
Göklere yükselmek ya da balonla veya güdümlü balonla bir yolculuk yapmak
Kerguelen Adalarına (ya da Tristan da Cunha’ya) gitmek
52 günde deve sırtında Fas’tan Timbuktu’ya gitmek
Sonra henüz bilmediğim bütün o şeyler arasında keşfetmeyi çok istediğim belli şeyler var:
Ardenne’lere gitmek isterdim
Beyrut’a, ayrıca Prag ve Viyana’ya gitmek isterdim
Prado müzesine gitmek isterdim
Denizin dibinde bulunmuş romdan içmek isterdim (Kızıl Korsanın Hazinesi3’ndeki kaptan Haddock gibi)
Henry James4’i (daha başkalarıyla birlikte) okumak isterdim
Kanallarda seyahat etmek isterdim
Sonra öğrenmek istediğim pek çok şey var ama bunları yapamayacağımı biliyorum, çünkü bunlar ya çok zamanımı alacak ya da ancak yarım yamalak yapacağımı biliyorum, mesela
Rubik küpün çözümünü bulmak
Bateri çalmayı öğrenmek
İtalyanca öğrenmek
Matbaacılık öğrenmek
Resim yapmak
Sonra yazarlık çalışmama bağlı şeyler var. Çok var. Bunların çoğu belirsiz projeler; bazılarını gerçekleştirmek son derece olanaklı, sadece bana bağlı, mesela
Küçük çocuklar için yazmak
Bir bilim-kurgu romanı yazmak
Bazılarıysa taleplere bağlı:
İçinde, mesela steplerde 5000 Kırgız atlısının görüleceği bir macera filmi senaryosu yazmak
Gerçek bir tefrika romanı yazmak
Bir çizgi roman çizeriyle çalışmak
Şarkılar yazmak (mesela Anna Prucnal5 için)
Sonra yapmayı istediğim bir şey daha var ama nerede yapacağımı bilmiyorum, bu
Bir ağaç dikmek (ve onun büyümesini seyretmek)
Sonra artık göze alması imkansız oysa yakın zamana kadar mümkün olan şeyler var, mesela
Malcolm Lowry6’yle sarhoş olmak
Vladimir Nabokov7’la tanışmak
Vs. vs.
Elbette daha başka şeyler de var
Kendi isteğimle 37’de bırakıyorum.
(Perec, George, Doğdum, YKY, 2003)
Fransızcasını George Perec’in sesinden dinlemek isteyenler için:
Dipnotlar:
- Perec, radyo programı için bu röportajı verdikten birkaç ay sonra akciğer kanserinden hayatını kaybetmiştir.
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1927771
- Tenten serisinin 12. macerasıdır. (Fr.: Le Trésor de Rackham le Rouge)
- ABD’li yazar (1843-1916)
- Polonyalı oyuncu, şarkıcı (1940- )
- İngiliz şair (1909-1957)
- Rus yazar (1899-1977)
