2022 yılına damga vuran olaylar yazımıza Covid gündemi ile başlayacağımızı düşünmemiştik. Ancak, öyle oldu. Üstelik tıpkı 2021 sonunda olduğu gibi. Çin’den gelen korkunç haber ve görüntüler, Avrupa’yı temkinli olmaya itti. Ardından sınırlarda tedbirler sıkılaştırıldı, Fransa Çin’den gelecek yolculara test zorunluluğu getirdi. Yine de ifade etmemiz gerekir ki, 2022 yılına damga vuran en büyük olay bu defa Covid olmadı.
Şimdi dilerseniz gelin zamanı 1 yıl geriye saralım ve “2022 yılı nasıl geride kaldı” sorusuna 10 başlıkta cevap verelim.
1. Rusya-Ukrayna Savaşı
24 Şubat 2022, Avrupa’da II. Dünya Savaşı’ndan bu yana süren barışın bozulduğu gün olarak tarihe geçmiştir. Rusya devlet başkanı Putin, bir televizyon yayını ile Ukrayna’nın Donbas bölgesine “özel bir askeri operasyon” başlatıldığını ilan etti. Hemen ardından Ukrayna’nın başkenti Kiev’de hava saldırısı sirenleri çalmaya başladı. Böylece Rusya-Ukrayna savaşı resmen başlamış oldu. Akabinde Ukrayna devlet Başkanı Zelensky’nin çağrısı ile işgal tehdidi altındaki Ukrayna’da sıkıyönetim ve genel seferberlik ilan edilmiştir. Sonuç olarak Ukrayna “savaşa hazırız” mesajı vermiş olacaktı.
Rusya’nın saldırgan tutumuna dünya ülkelerinden tepki gecikmedi. İlk olarak saldırının derhal durması yönünde çağrılar yapıldı. Elbette Putin’den bu çağrılara olumlu yanıt gelmedi ve saldırıların şiddeti arttı. Bu süreçte nükleer tehditler havada uçuşmasına rağmen bugüne dek korkulan olmamıştır. İkinci olarak ise Fransa’dan gelen zehir zemberek açıklamaları takiple Avrupai ekonomik yaptırım ve blokaj kararları alındı:
“Rusya’ya karşı topyekun ekonomik ve finansal bir savaş başlatıyor olacağız. Ardından Rus ekonomisinin çöküşünü tetikleyeceğiz.”
Ancak bu o kadar kolay değildi. Rusya’nın de ekonomik yaptırımlara yanıt olarak Avrupa ile ticaretini büyük ölçüde kesmesi, Dünya’da büyük bir krizi tetikledi. Böylelikle 2022 yılı, Rusya-Ukrayna savaşından kaynaklanan bir gıda ve enerji krizi eşliğinde sona eriyordu.
2. Gıda ve Enerji Krizi
Dünyada siyasi, ekonomik ve kültürel dengeleri alt üst eden savaştan en çok etkilenen sektörlerin başında gıda sektörü geldi. %25’ten fazla üretim ile dünyanın tahıl ambarı olan Rusya ve Ukrayna’nın savaşa girmesi dünyadaki tahıl arzını oldukça olumsuz etkiledi. Ayçiçeğine gelince, dünyadaki üretimin %75’ini karşılayan iki ülkenin savaşı ile buğday ve yağ üretiminin uğradığı aksaklık dünyada küresel açlığı tetiklemiştir.
Üstelik savaşın etkileri gıda krizi ile sınırlı kalmamıştır. Rus doğalgaz devi Gazprom’un Ağustos ayında Avrupa’ya olan gaz nakliyatını tamamen keseceğini açıklaması, Avrupa’da panik yarattı. Almanya pasif durumdaki kömür ocaklarını yeniden hayata geçirdi. Fransa ise çevrecilerin tepkilerine rağmen büyük ölçüde nükleer santrallere yöneldi. Bugün Fransa Eyfel Kulesi ve Louvre Müzesi dahil pek çok şehirdeki idari, tarihi ve kültürel binalarını akşamları karartıyor. Ocak ayından itibaren ise ülkede bölgesel elektrik kesintileri uygulanmaya başlayacak.
3. Sandığa Giden Fransa’da II. Macron Dönemi
Fransa’da halk sandığa gitti. Mart ayında gerçekleşen başkanlık seçimlerinde Emmanuel Macron ile Marine Le Pen ikinci tura kaldı. Seçimi ikinci tamamlayan Le Pen ile üçüncü sıradaki Mélenchon arasındaki oy farkı ise yalnızca 900.000 idi. Fransa’da 11 milyon vatandaş ise sandığa gitmedi. Bu sayı seçmenlerin yaklaşık %25’ine tekabül etmekteydi.
Ardından gerçekleşen ikinci tur seçimlerinde Le Pen’e üstünlük sağlayan Emmanuel Macron, yeniden Fransa cumhurbaşkanı seçilmiştir.
Fransa, Haziran ayında ise bu defa meclis seçimlerinin heyecanını yaşadı. Sol ittifakı NUPES, iktidar partisine muhalif olarak seçimlere katıldı ve Macron’un kurduğu birliğin mecliste mutlak çoğunluk elde etmesini engelledi.
Gasteniz ekibi olarak 49W ile ortak yaptığımız canlı yayınlarla seçim heyecanını an be an aktardık. Böylelikle takipçilerimiz seçim sonuçlarına dair yorumları bizzat ilk ağızdan dinleme şansı elde ettiler.
4. İranlı Kadınlar İsyanda
22 yaşındaki İranlı kadın Mahsa Amini’nin 16 Eylül 2022 tarihinde, İran’ın Tahran şehrinde gözaltında bulunduğu sırada şüpheli bir şekilde ölmesi ülke kadınlarını ayağa kaldırdı. Amini’nin, kamuda örtünme kurallarına uymadığı gerekçesiyle ahlak polisinin şiddetiyle öldüğü iddia edilmekteydi.
Olayın görgü tanıkları polis şiddetini doğrularken tıbbı tetkik sonuçları ise beyin kanamasına işaret etmekteydi. Olayın ortaya çıkmasının ardından İranlı kadınlar ayağa kalktı ve hükümeti protestolar başladı. Ardından gösteriler dünyanın dört bir yanına yayıldı. Nihayetinde dünya kadınları, kadına yönelik şiddetin sembolü olan Amini hatırasına İranlı kadınlara destek gösterileri düzenlemektedir.
5. Amerika’da Kürtaj Hakkına Darbe
Amerikan Yüksek Mahkemesi, Haziran ayında kadınların kürtaj hakkını elinden alan skandal bir karara imza attı. Bu kararın hemen akabinde ise kimi muhafazakar eyaletlerde kürtaj yasak bir uygulama haline geldi. Dolayısıyla kadın haklarına Amerika’da büyük bir darbe vurulmuş oldu.
Özellikle Avrupa’dan bu karara hiç gecikmeden sert tepki geldi. Temmuz ayında alınan kararla Avrupa Parlamentosu, “kürtaj hakkının” Avrupa Temel Haklar Bildirgesi’ne eklenmesini uygun buldu.
Konuya ilişkin konuşan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, şu sözlere yer verdi:
Kürtaj tüm kadınlar için temel bir haktır. Bu hak korunmalıdır. Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi tarafından özgürlükleri baltalanan kadınlarla dayanışma içinde olduğumu ifade etmek isterim.
Emmanuel Macron
Bununla da kalmadı, Fransa’da kürtaj hakkı için somut adımlar atıldı. Kasım ayında Fransız meclisi aldığı bir kararla kürtaj hakkının Anayasa’da yer alması için sunulan kanun tasarısını kabul etti.
6. Kraliçe II. Elizabeth Hayata Gözlerini Yumdu
Sağlık durumu Covid başından bu yana pek çok spekülasyona konu olan Birleşik Krallık Kraliçesi II. Elizabeth öldü. Elizabeth, tahtta kaldığı 70 yılın ardından 96 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Kraliçe II. Elizabeth’in ölümünün ardından tahta Kral III. Charles geçmiştir.
Avrupa’da “en uzun süre tahtta kalan monark” ünvanı bugün halen 72 yılla Fransa Kralı XIV. Louis’ye aittir.
7. Terör, Müebbet Hapis Cezasına Mahkum Edildi
Fransa’da 13 Kasım 2015 saldırılarının iddianamesi mahkeme huzurunda okundu. Savcı, “sözlerine ve gözyaşlarına rağmen ideolojisine sadık kalarak pişmanlığını ifade edemeyen” Salah Abdeslam’ın ömür boyu hapis cezasına çarptırılmasını talep etti. Mahkeme heyeti, nihayet karar duruşmasının Haziran ayı sonunda yapılmasına karar verdi.
Tarih 29 Haziran 2022. 130 kişinin ölümüyle sonuçlanan 2015 saldırılarının yaşayan tek sanığı Salah Abdeslam, müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
Gasteniz ekibi olarak bizler de yargılamaları Paris Adalet Sarayı’nda bizzat yerinden takip ettik ve anlık aktardık.
8. Uzay Teleskobu James Webb’in İlk Fotoğrafları Paylaşıldı
NASA, Neptün’ün James Webb uzay teleskobu ile çekilmiş bugüne kadarki en net fotoğrafını paylaştı. Görüntüleri pek çok sosyal medya kullanıcısı milyonlarca defa paylaştı.
Fransız astronot Thomas Pesquet de Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yaklaşık 6 ay geçirmiş ve görev yapmıştır.
9. Tepkiler Eşliğinde Dev Bir Turnuva: Katar Dünya Kupası
Katar’ın ev sahipliğindeki 2022 FIFA Dünya Kupası, 20 Kasım’da start aldı. Katar, Orta Doğu’da bu organizasyona ev sahipliği yapan ilk Arap ülkesi oldu.
İlk olarak, Avrupa ülkelerindeki bazı siyasetçiler ve insan hakları savunucuları organizasyonu eleştiri yağmuruna tuttu. Zira Katar’da insan hakları ihlalleri bulunduğu suçlamasıyla futbol etkinliğinin boykot edilmesi çağrısında bulunulmuştu.
Stadyumların inşası esnasında binlerce göçmen işçinin hayatını kaybettiği iddiaları dünya gündemini uzun süre meşgul etmişti.
Buna rağmen 2022 Katar Dünya Kupası, gerek stadyumda gerekse televizyonlarda seyirci rekorları kırarak son zamanların en çok beğeni toplayan dünya kupası organizasyonları arasına girmiştir.
Son şampiyon Fransa, yine oldukça bir turnuva geçirdi. Finalde Arjantin’e penaltılar sonucunda kaybeden “Maviler”, turnuvayı ikinci sırada tamamladı. PSG futbolcusu “Goat” lakaplı Lionel Messi ise futbol kariyerinin son dünya kupasına uzanmış oldu.
10. Fransa, Nobel Ödüllerine Damga Vurdu
2022 yılına damga vuran olay başlığında pek de olumlu şeylerden bahsedemedik. Ancak gelin biraz da güzellikleri konuşalım. 2022 Nobel ödüllerine Fransa damga vurdu.
Nobel Edebiyat Ödülü’nü 82 yaşındaki Fransız yazar Annie Ernaux kazandı. Ernaux’nun hayatını ve eserlerini incelediğimiz yazımıza bu linke tıklayarak göz atabilirsiniz.
Nobel edebiyat ödüllü Fransız yazar Annie Ernaux’nun Türkçeye çevrilen kitapları şu şekildedir:
- Seneler (Çevirmen: Siren İdemen)
- Boş Dolaplar (Çevirmen: Siren İdemen)
- Babamın Yeri (Çevirmen: Siren İdemen)
- Yalın Tutku (Çevirmen: Yaşar Avunç)
Son olarak, 2022 Nobel Fizik Ödülü ise kuantum alanındaki bilimsel çalışmaları dolayısıyla Fransız Alain Aspect, Amerikalı John Clauser ve Avusturyalı Anton Zeilinger’e verildi.
