Dünyada en fazla insan tarafından konuşulan dil İngilizce. Ancak İngilizceyi özel kılan, konuşucularının büyük çoğunluğunun yerli olmayışı. Dolayısıyla İngilizce, en yaygın yabancı dil olarak karşımıza çıkıyor. Bu kadar geniş bir kitle tarafından konuşulması da İngilizceden diğer dillere bir kelime akışını beraberinde getiriyor. Nasıl ki Türkçede bazı İngilizce kelimeleri benimsiyor ve kullanıyorsak Fransızcada da İngilizce kelimelere rastlamamız mümkün. İşte İngilizce kelimeler ile yoğrulan Fransızca konuşmaları Frangilizce olarak adlandırıyoruz.
Öte yandan öğrendiği ilk yabancı dil İngilizce olan büyük bir kitle için, öğrendikleri bir sonraki yabancı dilde İngilizce kelimeleri kullanma güdüsü de oldukça yaygın. Ancak dikkat etmek gerek! Olayı Frangilizce düzeyine getirmeyelim. Zira bu yoğun İngilizce kullanımı ne Fransızların ne de bize Fransızca öğreten eğitmenlerin hoşuna gidecektir.
Gelin birlikte Fransızca kullanırken yaygın olarak araya sokuşturulan İngilizce kelimelerden bazılarının Fransızca karşılıklarını öğrenelim.
“E-mail” yerine courriel
E-mail, iş ve öğrencilik hayatımızda en yaygın kullandığımız kelimelerden biri haline geldi. Türkçe karşılığı “e-posta” olsa da günlük hayatta daha çok “mail” kullanımını duyuyoruz. Bu kelimenin Fransızca karşılığı ise aslında “courriel”. Fiziksel olarak gönderilen geleneksel postalara “courrier” diyen Fransızlar, “courriel” kelimesini elektronik posta için kullanıyorlar. Birbirine çok yakın bu iki kelimeyi birbirine karıştırmamaya dikkat etmek gerek.
“Digital” yerine numérique
“Digit”ten türeyen “digital” kelimesinin Fransızcası da aslında “numéro”dan türeyen “numérique”. Türkçede bu kelimenin TDK karşılığı her ne kadar “sayısal” olsa da biz dijital kullanımını sürdürüyoruz. Ancak Fransızlar “numérique” kelimesini daha çok benimsemiş durumda. Dijitalleşen dünyaya Fransa’dan dahil oluyorsanız “numérique” ile sık sık karşılaşacaksınız 🙂
“Sponsor” yerine parrain veya mécène
Yine Türkçeye olduğu gibi geçirdiğimiz bir İngilizce sözcükten söz ediyoruz: Sponsor. TDK’nin “destekleyici” karşılığını verdiği bu kelime için Fransızcada kullanabileceğiniz iki farklı kelime mevcut. İlki parrain; koruyup kollayan, destek olan, hami gibi anlamlara geliyor. İkincisi mécène ise bir sanatçıya, bilim insanına veya araştırmaya finansal olarak destek olup masraflarını karşılamayı ifade ediyor.
“Challenge” yerine défi veya compétition
Sosyal medya ve akım yaratma gücü ile farklı dillerdeki “meydan okuma” anlamına gelen sözcüklere meydan okuyan “challenge”, tabii ki Fransızca konuşanların da diline pelesenk oldu. Ancak Fransızcada meydan okuma anlamına gelen “défi” ve rekabetin karşılığı olan “compétition”, challange kelimesi için iki farklı alternatif olarak karşımıza çıkıyor.
“Booster” yerine stimuler, augmenter, relancer veya développer
Şimdi biraz daha asıl “Frangilizce” sularına giriyoruz. Bazı İngilizce kelimelerin sonuna Fransızca ekler getirerek iki dilin karması sıfatlar ve fiiler oluşturmak yaygın bir davranış. “Booster” de bunun örneklerinden biri. İngilizce “boost” kelimesine Fransızca “-er” fiil eki getirilerek oluşturulmuş bu kelimeye Türkçede de “boostlamak” şeklinde rastlayabilirsiniz. Destekleyerek artmasına yardımcı olmak, ivme kazandırmak gibi anlamlar taşıyan bu Frangilizce kelimenin yerine “stimuler”, “augmenter”, “relancer” veya “développer” gibi alternatifleri tercih edebilirsiniz.
“Coacher” yerine accompagner, assister veya aider
Türkçede de “koç” olarak kullandığımız “coach”, sonuna yine “-er” fiil eki alarak Frangilizce bir fiil haline gelmiş. Coach veya koç, birini belli bir hedefe yönelik çalıştıran, ona bu yolda liderlik eden kişileri tanımlıyor. Bu nedenle, “coacher” fiilinin yerine “accompagner”, “assister” veya “aider” kullanabilirsiniz.
“Customiser” yerine modifier veya personnaliser
İngilizce “customise”ın sonuna eklenen “-er” fiil eki ile türetilen “customiser” kelimesi, duruma uygun olarak değiştirmek veya kişiselleştirmek anlamlarını taşıyor. Dolayısıyla “modifier” ve “personnaliser”, ifade edilmek istenen anlamı karşılayan güzel alternatifler.
“Overbooké” yerine occupé veya complet
“Overbooked” kelimesi, “-ed” ekinin Fransızcası olan “-é” ile bitirilerek Fransızcaya “overbooké” olarak taşınmış. Kapasitenin üstünde rezervasyon yapılması durumunu, “dolu” anlamına gelen “complet” tam veremeyebileceğimizi kabul ediyoruz. Aynı şekilde, “meşgul” anlamında düşünebileceğimiz “occupé” kelimesi de bunu sağlamıyor. Ancak yine de bu Frangilizce kelimenin yerini “occupé”ye bırakması tercihimizdir.
“Spoiler” yerine divulgâcher
Son olarak Türkçede henüz bir alternatifini yaratamadığımız “spoiler” kelimesine bakalım. Kebekliler bulmuş: Divulgâcher. Açığa çıkarmak, ifşa etmek gibi anlamlara gelen “divulguer” ile tat kaçırmak ve bozmak anlamındaki “gâcher” kelimelerinin birleşiminden oluşan “divulgâcher”, ifade edilmek isteneni tam olarak karşılayan bir kelime olmuş.
Siz bu listeye hangi kelimeleri eklerdiniz?
Son olarak, günlük konuşmada sıklıkla karşımıza çıkan Fransızca ifadeleri ve argo kullanımları derlediğimiz yazıya göz atmayı unutmayın.
