Fransız devriminin ardından Fransa’nın takvim değiştirdiğini biliyor muydunuz? İşte sizler için anlattığımız Fransız cumhuriyetçi takvimi!
Cumhuriyetçi takvimden önce, tarih boyunca birçok takvim tasarımı görmekteyiz. Takvim, zamanı günler, aylar ve yıllar olarak bölen sistemdir. Bu zaman ölçümü, temelde tarımı ve sosyal yaşamı düzenlemenin pratik bir aracı olarak ortaya çıkar. Bu takvimlerin temelinde astronomik döngüler yer alır. Ancak dinler de zamanla bu düzenlemelere etki etmiştir. Özellikle Hristiyanlığın yayılması, İsa’nın yaşamını izlemek adına takvimlerin önemini artırmıştır.
25 Aralık İsa’nın doğumu, Paskalya günü gibi dini olaylar, takvimin kutsal günlerini belirlemek için eklenmiştir. Fakat zamanla Julien takvim ve dini günler arasında tarihi sapmalar olur. Bu nedenle Katolik Kilisesi yeni bir düzen üzerinde çalışma gereği duyar. Fazla günler Julien takviminden çıkar ve böylece Gregoryen takvimi şeklini alır. Bu takvim önce Katolik ülkelerde, ardından birçok ülkede ortak kullanıma girer. İşte bu Gregoryen takvim, günümüzde de kullandığımız takvimdir.
Ancak 1789 Fransız Devrimi’nin ardından Fransa, Gregoryen takviminden tam on iki yıllığına kopmuş, onu nefretle reddetmiştir. Yeni yılın tarihi değişmiş, hatta takvimden 1 Ocak silinmiştir. İşte devrimi takiben sahneye çıkan ve devrimin izlerini taşıyan Cumhuriyetçi takvim!
Neden Cumhuriyetçi Takvim?
1789 Fransız Devrimi, Fransa’da pek çok alanında önemli değişikliklere yol açtı. Devrimle birlikte gelen yenilenme ve yeni bir insan ideali, politik bir slogan olarak her yerde hissedildi. Birçok şey, devrimin doğurduğu yeni Fransa’ya hizmet etmek üzere düzenlendi. Bu değişiklikler arasında en dikkat çekeni, 24 kasım 1793 yılında Meclis tarafından kabul edilen Fransız cumhuriyetçi takvimi oldu.
Bu takvimin oluşturulmasındaki temel amaç, Fransa’yı hem krallıktan hem de Hristiyanlık düşüncesinden arındırmaktı. Bu nedenle, İsa’nın doğum günü olarak kutlanan 25 Aralık Noel gecesi, Paskalya günü, azizlerin günleri ve hatta Pazar günü gibi Hristiyan geleneklerinin izleri takvimden silindi. Tamamen doğaya atıfta bulunan, oldukça sembolik anlamlar içeren farklı bir takvim tasarımı ortaya çıktı. Devrimciler arasında bu yeni takvim oldukça idealist bir şekilde desteklenmiştir. Hatta geleneksel günleri kutlayan insanlar cezalandırılmıştır. Yeni yıl tebrikleri, renkleri ve heyecanı on iki yıllık bir sessizliğe gömülmüş ve kontrol altında kalmıştır.
Fransız Cumhuriyetçi Takvimi Düzeni
Cumhuriyetçi takvimin tasarımı Gilbert Romme ve diğer astronom ve matematikçilere aittir. Ancak ay ve gün isimlerini şair Fabre d’Églantine üstlenir. Ressam Louis Lafitte ise hafızalara kazınan o meşhur illüstrasyonları yapar. Cumhuriyetçi takvim yine on iki aya sahiptir. Ancak her ay birbirine eşit üç parçadan oluşur. Her bölüm ise on gün içerir. Takvimin en dikkat çeken özelliği ise 22 Eylül’den başlamasıdır. Her ay doğaya gönderme yapan bir isme sahiptir. O halde Louis Lafitte çizimleriyle Fransız cumhuriyetçi takvimine bakalım.
1.Véndemiaire
22 Eylül – 23 Ekim tarihleri arasını kapsar. Takvimin ilk ayıdır. Vendange, bağbozumu kelimesinden türetilmiş bir ay ismidir.
2.Brumaire
24 Ekim – 22 Kasım tarihleri arasındadır. Takvimin ikinci ayıdır. Brume, sis kelimesinden türemiştir.
3.Frimaire
22 Kasım – 22 Aralık tarihleri arasında takvimin üçüncü ayıdır. Kelime kökeni Froid, soğuktan türemiştir.
4.Nivôse
22 Aralık – 21 Ocak tarihleri arasında takvimin dördüncü ayıdır. Fabre d’Églantine tarafından Latince nivosus, kar bolluğu kelimesinden türetilmiştir.
5.Pluviôse
21 Ocak – 20 Şubat tarihleri arasında takvimin beşinci ayıdır. Pluie, yağış kelimesinden türemiştir.
6.Ventôse
21 Şubat – 21 Mart tarihleri arasında takvimin altıncı ayıdır. Latince ventosus, rüzgarlı kelimesinden türemiştir.
7.Germinal
21 Mart – 20 Nisan tarihleri arasında takvimin yedinci ayıdır. Germe, tohum kelimesinden türemiştir. Emile Zola’nın Germinal isimli kitabı da kaynağını bu sembolizmden almaktadır. Zola için, kitapta da geçen isyan ve ateş ruhu tıpkı tohumun filizlenmesine benzeyen bir canlılığı temsil etmektedir.
8.Floréal
21 Nisan – 20 Mayıs tarihleri arasında sekizinci aydır. Latince florus, çiçeklenmiş taze anlamına gelen kelimeden türemiştir.
9.Prairial
21 Mayıs – 19 Haziran tarihleri arasındadır. Takvimin dokuzuncu ayıdır. Prairie, çayır kelimesinden türemiştir.
10.Messidor
20 Haziran – 19 Temmuz tarihleri arasında onuncu aydır. Latince messis, hasat anlamına gelen kelimeden türemiştir.
11.Thermidor
20 Temmuz – 18 Ağustos tarihleri arasında on birinci aydır. Grekçe iki kelimenin birleşmesinden türemiştir. Thermos sıcak ve dôron armağan kelimelerinden gelmektedir.
12.Fructidor
19 Ağustos – 18 Eylül tarihleri arasında buluna yılın on ikinci ve son ayıdır. Latince fructus, meyve kelimesinden türemiştir.
Kaynakça
https://www.france-pittoresque.com/spip.php?article15671
