Türkiye’nin Goncourt seçimi bu yıl ilk kez gerçekleşti. Bu vesileyle gelin önce Fransa’nın en prestijli edebiyat ödüllerinden olan Goncourt Ödülü tarihine bakalım. Ardından da Türkiye’nin Goncourt seçimini konuşalım.
Goncourt Ödülü Nedir?
Goncourt ödülü, yazar kardeşler Jules ve Edmond de Goncourt anısına verilen edebiyat ödülüdür. Bu iki kardeş, Fransız edebiyatının natüralist ekolünde eserler vermiştir. Ölümlerinin ardından servetlerinin hayatını kalemleriyle sağlayabilmeleri için genç yazarlara gelir olarak dağıtılmasını amaçlayan kardeşler, Academie Goncourt’u kurmuşlardır. Ayrıca Goncourt kardeşler, “ne soylu efendiler ne de politikacılar” diyerek Academie Goncourt’da ünlü yazarlardan ziyade genç ve yeni yazarlara yer vereceklerini belirtmişlerdir. Böylece Academie Française’e karşı bir noktada dururlar.
İlk Goncourt ödülü, 1903 yılında verilmiştir. Ödül, “o yıl içinde yazılmiş, en iyi düz yazı hayalgücü eseri”ne verilir. 1903 yılındaki ilk Goncourt’u, John-Antoine Nau, Force Ennemie eseriyle almıştır. Ödül, 1903’ten bu yana hiç kesintiye uğramadan verilmektedir. Bugün, ödül alanlara 10€ değerinde sembolik bir çek sunulmakta. Ancak Goncourt kazanmanın getirdiği prestij, eserin tanınırlığının artması ve diğer dillere çevrilmesi teşviği paha biçilemez.
Önce tek bir ödül olarak başlayan Goncourt, bugün birden fazla kategoride veriliyor. Genel ödül kategorisinin yanı sıra Liselilerin Seçimi, İlk Roman Ödülü, Öykü Goncourt’u, Şiir Goncourt’u, Biyografi Goncourt’u gibi farklı kategoriler de bulunmakta.
Goncourt Ödülü, Fransız edebiyatının zengin tarihinde önemli bir role sahiptir ve kazanan yazarlar genellikle uluslararası alanda da tanınır. Ödül, edebi çevrelerde büyük bir heyecanla beklenir ve her yıl yeni bir başyapıtı öne çıkarır. Bu ödül, hem Fransa’da hem de dünya çapında edebiyatın yükselen yıldızlarını keşfetme ve onları öne çıkarma konusunda kilit bir rol oynamaktadır.
Uluslararası Goncourt
Diğer ülkelerin de kendi jurileri ile Goncourt kazananı seçmesi 1998 yılında “Polonya’nın Goncourt Seçimi” ile başladı. Bugün, Uluslararası Goncourt başlığı altında tam 40 ayrı ülke ve bölge bulunmaktadır. Ödüllerin değerlendirmesi ülke çapında kurulan ve frankofon okurlardan oluşan okuma gruplarıyla yapılmakta. Her ülke tek bir kategoride kazanan seçer ve kazanan eser o ülkenin Goncourt seçimi olarak tanınır. Ayrıca diğer ülkelerin Goncourt seçimlerinin nadiren Fransa’nınki ile örtüşmesi dikkate değerdir.
Türkiye’nin Goncourt Seçimi
Türkiye, bu yıl Goncourt seçimi yapan ülkeler arasına girdi. Böylece ilk defa “Le Choix Goncourt Turquie” seçildi. Bundan böyle her yıl Türkiye’nin de bir Goncourt seçimi olacak.
Süreç Academie Goncourt üyesi yazar Tahar Ben Jelloun’un Ankara ziyareti ile başladı. Tahar Ben Jelloun, üniversitelerde öğrencilerle ve frankofon okurlarla buluştu.
Goncourt seçimi için Institut Français Ankara, İzmir ve İstanbul kütüphaneleri ve Galatasaray Üniversitesi işbirliği ile okuma grupları oluşturuldu. Eserlerin değerlendirilmesini takiben jüri üyeleri kazananı belirlemek adına bir araya geldi. Pusula romanıyla 2015 Goncourt Ödülü kazanan yazar Mathias Enard Ankara’daki seçim törenine eşlik etti. Nihayetinde Türkiye’nin ilk Goncourt Seçimi Neige Sinno’nun Triste Tigre eseri oldu.
Ardından Mathias Enard, üniversitelerde ve Institut Français bünyesinde okurlarla buluştu.
Türkiye’nin Goncourt veren ülkeler arasına katılması neden önemli?
Türkiye’nin Goncourt Seçimi, Fransız edebiyatının okurlar arasında tanınırlık kazanmasına olanak tanıyacak. Ayrıca seçim süreci ile birlikte her yıl bir frankofon yazarı ülkemizde ağırlayarak öğrenciler ve frankofon okurlarla buluşturma imkanı sağlayacak. Öte yandan kazanan eserlerin Türkçe’ye çevirilmesi Institut Français tarafından teşvik edilecek. Böylece daha fazla eser frankofon olmayan okurlarla buluşma imkanı elde edecek. Ayrıca ilerleyen zamanlarda okuma gruplarının Türkiye’deki diğer frankofon okullara da açılması planlanıyor.
Kaynakça:
