Fransız Danıştayı, bugün çevre hukukuna yön verecek oldukça önemli bir karara imza attı. Danıştay, 20 Eylül 2022 tarihli kararında dengeli ve sağlıklı bir çevrede yaşamayı temel bir hak olarak kabul etti:
“le droit de chacun de vivre dans un environnement équilibré et respectueux de la santé (herkesin dengeli ve sağlığa saygılı bir çevrede yaşama hakkı)”
[CE, 20 sept. 2022, n°451.129]
Fransız Danıştayı kararının hukuki dayanağı
Fransız İdari Yargı Kanunu L.521-2, temel haklara yönelmiş ciddi ve açıkça hukuki dayanaktan yoksun saldırı durumunda référé yargıcına bu idari eylemin yürütmesini durdurma yetkisi veriyor.
Bugün verilen karar gerekçesinde de Fransız Danıştayı idari eylemin yürütmesinin durdurulmasına “dengeli ve sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı”na atıf yaparak karar verdi. Bu durum, Danıştay nezdinde bu hakkın temel bir hak olarak korunmaya değer görüldüğü anlamına geliyor.
Dolayısıyla, bundan böyle sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının ihlali iddiasıyla idari eylemlere karşı herkes doğrudan Danıştay önünde dava açabilecek.
Fransız Danıştayı hangi hakları temel hak olarak kabul ediyor?
Fransa’da temel haklara yönelmiş saldırılara karşı geliştirilen bir koruma yöntemi olarak référé–liberté usulü 2001 yılında yürürlüğe girdi. Bu koruma yönteminin yasal dayanağı ise 2000 yılında kabul edilen bir kanundur.
Bugün itibariyle üzerinden geçen 21 yıl içerisinde Fransız Danıştayı tadadi olarak 58 tane hakkı temel hak olarak kabul etmişti. Başka bir deyişle bu liste zamanla değişip genişleyebilmektedir.
Evlenme hakkından grev hakkına, hastanın rızasından çocuğun üstün yararına Fransız Danıştayı’nca temel bir insan hakkı olarak korunan hakların listesine Le Blog Droit Administratif sitesi üzerinden erişebilirsiniz.
Kısacası bugünden itibaren dengeli ve sağlığa saygılı bir çevrede yaşama hakkı bu hakların elli dokuzuncusu olarak listede yer almaktadır.
Dengeli ve Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı
Her şeyden önce Fransız Danıştayı’nın bugün verdiği karar dengeli ve sağlığa saygılı bir çevrede yaşama hakkınının temel bir hak olarak korunması noktasında hayli büyük bir önem arz ediyor.
Birincisi: Anayasal bir hak olarak korunması
Fransa’da bu hak 2005 yılından bu yana Anayasallık bloğunda yer alan Çevre Şartı‘nın ilk maddesinde yer almaktaydı. Başka bir deyişle açıklığa kavuşturmak gerekirse bu hakka dayanarak kanunların Anayasa’ya aykırılığı soyut veya somut norm denetimi yoluyla halihazırda iddia edilebilmekteydi.
İkincisi: Temel bir hak olarak korunması
Bugünden itibaren ise ilgili her bir birey tarafından, dengeli ve sağlıklı bir çevrede yaşama hakkına saldırı teşkil ettiğinden bahisle, idari eylem veya işlemin yürütmesinin durdurulması istemiyle, doğrudan Fransız Danıştayı önünde dava açılabilecek.
Hiç şüphesiz çevre hakkı, bugünden itibaren daha somut ve erişilebilir bir hak olarak daha fazla karşımıza çıkacaktır.
Sonuç olarak bu kararın ilerleyen günlerde idare hukukunda ne gibi yenilikler getireceğini hep birlikte gözlemliyor olacağız.
Öte yandan ilgilisi için Fransız Danıştayı’nın Kuruluşu, Görev ve Yetkileri’ni anlattığımız “Fransız Danıştayı-101” başlıklı yazımızı aşağıya bırakalım.
Faydalı olması ümidiyle!
[…] Fransız Danıştayı: “Sağlıklı Çevrede Yaşamak Temel Bir Haktır” […]
[…] hukukuna ilişkin devrim niteliğinde bir karara imza attı. Danıştay, verdiği kararda “sağlıklı çevrede yaşamak temel bir haktır” dedi. İlgili karara ilişkin kaleme aldığımız yazıya göz atmayı […]